Bijeenkomst werkgroep Oral History
Datum: 19 april 2013
Locatie: Universiteitsbibliotheek – Belle van Zuylenzaal. Singel 425, Amsterdam
Tijd: 15.00 – 17.00 uur, aansluitende borrel
Registratie is gewenst, stuur een mail naar: L.vanHelvoort@uva.nl
Oral history en onderzoek naar religieuze beleving en overtuiging
Levensverhaalinterviews vormen een rijke bron voor onderzoek naar religieuze beleving en transformatieprocessen. In deze bijeenkomst van de Oral History Werkgroep van het Huizinga Instituut richten we ons op de uitdagingen van dit type onderzoek. Het programma bestaat uit twee delen. Het eerste deel bestaat uit twee onderzoekspresentaties waarin islam en christendom belangrijke referentiekaders zijn voor de geïnterviewden. Onderzoekers Karin van Nieuwkerk en Ellis Jonker gaan in op het spanningsveld dat werd opgeroepen tijdens het interviewen en het interpreteren door het niet delen van deze kaders. Ellis Jonker zal daarbij tevens opzet en inhoud toelichten van het in juni te verschijnen boek Religious Voices in Self-Narratives, samengesteld door Marjo Buitelaar en Hetty Zock (zie onder), waarin een hoofdstuk van haar hand is opgenomen.
In het tweede deel van het programma wordt bovengenoemd spanningsveld bij het onderzoeken van religieuze beleving en transformatie gethematiseerd in een plenaire discussie. Deze wordt voorafgegaan door een kort vraaggesprek van dagvoorzitter Ria van den Brandt (Radboud Universiteit Nijmegen) met antropoloog Jill Burnier, coördinator van het Oral History Team bij Archief Eemland. Jill Burnier interviewde voor haar master scriptie God’s Presence: Social Embodiment and Change – The Story of a Nun’s Life (2000) een religieuze over haar veranderde geloof in de twintigste eeuw. Zij deed dit in 24 sessies.
Meer informatie over de twee onderzoekspresentaties:
Karin van Nieuwkerk: Onderzoek onder celebrities: de spirituele biografie van Egyptische ster-actrices
De spirituele biografieën van Egyptische ster-artiesten die een proces van religieuze wedergeboorte hebben ervaren staan centraal in onderzoek dat Karin van Nieuwkerk onlangs heeft afgerond. Met behulp van interviews en archiefmateriaal heeft zij hun levensloop gereconstrueerd. Naast de inhoud van hun religieuze reis zal zij ingaan op methodologische aspecten van het doen van onderzoek onder celebrities. Reflexieve antropologie besteedt van oudsher veel aandacht aan de machtsrelaties tussen onderzoeker en onderzochte. Hoe liggen deze machtsverhoudingen bij het doen van onderzoek onder celebrities? Hoe beïnvloedt het religieuze transformatieproces van de gesprekspartners het soort van informatie dat wordt verkregen door de onderzoeker?
* Karin van Nieuwkerk is antropoloog en hoogleraar Islamstudies aan de Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen, Radboud Universiteit Nijmegen.
Ellis Jonker: Religieuze stemmen in verhalen over zelf, ander en wereld
In verhalen die mensen vertellen om hun ervaringen en hun plaats in de wereld te begrijpen en betekenis te geven in een zinvolle samenhang klinken verschillende stemmen. Eén van die stemmen kan een religieuze of spirituele stem zijn. Dit is een stem die bij het zoeken naar het hoe, waarom en waartoe voortdurend in gesprek en soms ook in gevecht is met een geloofsgemeenschap en een religieuze leer. Het boek Religious Voices in Self-Narratives. Making Sense of Life in Times of Transitions , samengesteld door Marjo Buitelaar en Hetty Zock van de Faculteit Godsdienstwetenschappen, Universiteit Groningen (De Gruyter, juni 2013) is een rijke verzameling van onderzoek naar zulke religieuze stemmen. In de meeste hoofdstukken zijn levensverhaalinterviews de primaire bron. Auteurs lieten zich inspireren door concepten als het dialogische en meerstemmige zelf van de Nederlandse psycholoog Hubert Hermans en het levensverhaal als persoonlijke mythe van de Amerikaanse psycholoog Dan McAdams. Ellis Jonkers hoofdstuk in Religious Voices gaat over de worsteling van een Moluks-protestantse vader die zijn leven in dienst stelde van de kerk om in het reine te komen met de bekering tot islam van zijn dochter. Na een korte presentatie van de achtergrond, opzet en inhoud van het boek, gaat zij aan de hand van haar eigen hoofdstuk dieper in op theoretische en methodologische vragen die het interpreteren van religieuze stemmen in levensverhalen oproept. Hoe onderscheid je religieuze stemmen van andere stemmen in levensverhalen? Hoe luistert een niet-gelovige wetenschappelijk georiënteerde interviewer naar verhalen waarin (institutionele) religie een belangrijk referentiekader is? Hoe beïnvloedt verschil in geloof en referentiekader tussen verteller en interviewer het verhaal dat verteld wordt in de verschillende fasen van het interviewproces, van interview tot presentatie?
*Ellis Jonker is antropoloog, gepromoveerd aan het Belle van Zuylen Instituut bij Selma Leydesdorff op de levensverhalen van migrantenmeisjes in opleiding voor de zorg (Jonker 2004). Na jarenlang in de wetenschap te hebben gewerkt als onderzoeker en docent, maakte zij recent een carrièreswitch naar de praktijk van de jeugdzorg.