Op woensdag 18 november 2015 verdedigt Bart Karstens zijn proefschrift getiteld:
Pluralism within Parameters. Towards a mature evaluative historiography of science
Datum: 18 november 2015
Tijd: 16:00 uur
Locatie: Academiegebouw, Rapenburg 67-73 Leiden
Promotor(s): Prof. Dr. E.P. Bos
Co-promotor(s): Dr. J.W. McAllister
Het vak wetenschapsgeschiedenis onthoudt zich tegenwoordig van oordelen over bijdragen aan de wetenschap. Men is niet geïnteresseerd in de vraag wat goede of slechte wetenschap was (en is) of wie er gelijk had en wie niet. Het gaat er in hoofdzaak om ideeën uit het verleden te begrijpen en de processen waarin keuze voor bepaalde theorieën tot stand is gekomen in kaart te brengen. Deze niet-evaluatieve benadering heeft ons beeld van wetenschap enorm verbreed en verdiept. Toch is er iets merkwaardigs aan de hand. Wie de huidige wetenschapsgeschiedenis leest krijgt de indruk dat er nooit iemand is geweest die ooit een fout heeft gemaakt. Waarom zou er ontwikkeling van wetenschap zijn als die niet wordt aangedreven door de behoefte fouten te corrigeren? Het vak wetenschapsgeschiedenis dreigt door de dominante niet-evaluatieve benadering zijn kritische functies te verliezen en aan maatschappelijke relevantie in te boeten. In mijn proefschrift betoog ik dat het wel degelijk mogelijk is een evaluatieve dimensie aan wetenschapsgeschiedschrijving toe te voegen zonder geweld te doen aan de verworven inzichten van de laatste decennia. Noodzakelijk daarvoor is een radicaal vergelijkende benadering t.a.v. de kwaliteit van wetenschappelijke producten. Als vergelijkingsgrond moeten en mogen we een hedendaags platform gebruiken. Ik beargumenteer dat de vergelijkende methode idealiter het relationisme aanvult, in plaats van in de haren vliegt. Verder betoog ik dat de notie fout eigenlijk nooit goed geconceptualiseerd is geraakt. Het is nodig om het verdrijven van onzekerheid als primaire stuwende kracht aan te nemen om tot een goede theorie over fouten te komen, die bijvoorbeeld ook ruimte laat voor het idee dat fouten vruchtbaar kunnen zijn. De resultaten van mijn proefschrift leveren wetenschapshistorici een versterking van hun analytisch kader dat zij kunnen gebruiken zonder daarbij de complexiteit van het fenomeen wetenschap uit het oog te verliezen.